Lea Ypi, „Slobodna. Odrastanje na kraju historije“
Izdavač Buybook iz Sarajeva objavio je 2023. knjigu Lee Ypi „Slobodna“ (prevela s engleskog Senada Kreso). Knjigu je 2023. objavila i izdavačka kuća Geopoetika iz Beograda (s engleskog preveo Ivan Janković). O engleskom izvorniku (o kojem smo 2022. obavijestili na portalu Historiografija.hr) pisali su kod nas Slavenka Drakulić u Jutarnjem listu i Branimir Janković na portalu Slobodni Filozofski.
Lea Ypi, Slobodna. Odrastanje na kraju historije
“Nikad ne gubimo svoju unutrašnju slobodu: slobodu da postupamo ispravno.“
Lea Ypi odrasla je u jednoj od najizoliranijih zemalja svijeta, zemlji u kojoj su komunistički ideali službeno zamijenili religiju. Albaniju, posljednju staljinističku ispostavu u Evropi, bilo je gotovo nemoguće posjetiti, gotovo nemoguće napustiti. Bilo je to mjesto gdje se čekalo u redovima dok je vladala oskudica, mjesto političkih pogubljenja i tajne policije. Lei je to bio dom. Ljudi su bili jednaki, komšije su se međusobno pomagale, a od djece se očekivalo da grade bolji svijet. Bilo je zajedništva i nade.
Onda, u decembru 1990, sve se promijenilo. Srušeni su kipovi Staljina i Hodže. Gotovo preko noći, ljudi su mogli slobodno glasati, nositi šta im se sviđa i vjerovati u ono što žele. Više nije bilo zabadanja nosa u tuđe poslove. Ali fabrike su zatvorene, nestala su radna mjesta, a hiljade Albanaca, trbuhom za kruhom, na prepunim brodovima bježale su u Italiju, samo da bi ih vraćali nazad.
Predatorske piramidalne šeme na kraju su zemlju dovele do bankrota, što je rezultiralo nasiljem. Kako su težnje jedne generacije postale razočaranje druge, i kako su tajne njene vlastite porodice bile otkrivene, Lea se počela pitati šta sloboda zapravo znači.
Knjiga Slobodna zadivljujući su memoari o odrastanju usred političkih previranja. Pronicljivo i duhovito, Lea Ypi prati granice napretka i teret prošlosti, osvjetljavajući prostore između ideala i stvarnosti, te nada i strahova ljudi zahvaćenih vihorom povijesti.
“Prekrasno smiješno i dirljivo… priča o porodičnim tajnama i političkom buđenju usred raspadajućeg režima.”
Observer
Izvor:
https://buybook.ba/proizvod/slobodna-5694
Odlomak:
Osvrt:
Lea Ypi, Slobodna. Odrastanje na kraju istorije
Retko koja knjiga sećanja pretočena u privatnu istoriju jedne zemlje i jedne porodice uspe da se jednako vešto obrati tzv. opštoj čitalačkoj publici kao i onoj stručnoj, ali i da bude kao stvorena za tinejdžere. Baš to je uspelo Lei Ipi, profesorki političke teorije na Londonskoj školi ekonomije (London School of Economics), poreklom iz Albanije, koja je detinjstvo, sve do kraja srednje škole, provela u Draču pred kraj socijalizma i u vreme postsocijalizma. Porodica joj je na različite, nekad i direktne, načine bila povezana s politikom. Pradeda joj je bio i premijer Albanije 20-ih godina 20. veka. Pisanje o odrastanju uz kult živog i neživog Envera Hodže portret je najzatvorenije države „na kraju“ Evrope, ali i građanskog dostojanstva koje opstaje i u nemogućim uslovima.
Malo je nefikcionalnih dela koja dožive uspeh kao da su ispovedni romani, što je slučaj sa Slobodnom.
Knjiga je 2022. godine dobila nagradu Ondače, Kraljevskog književnog društva, nagradu Slajtli Fokst, za najbolje prvo biografsko delo, bila je u najužem izboru za nagrade „Kosta“, „Bejli Giford“ i „Gordon Birn“. Knjigom godine Slobodnu su proglasili Njujorker, Vašington post, Gardijan, Dejli mejl, Spektejtor, Fajnenšel tajms, Tajmsov Književni dodatak, Forin afers, Sandej tajms, a postala je i bestseler nemačkog Cajta… Britanski časopis Prospekt uvrstio je Leu Ipi među deset vrhunskih svetskih mislilaca. Radovi su joj objavljeni na tridesetak jezika.
„Prekrasno duhovita i potresna… priča o porodičnim tajnama i političkom buđenju usred urušavajućeg režima.“
Luk Harding, Observer
„Novo klasično delo koje izbija iz opšte tišine o Albaniji koje nam donosi ljudske istine o politici u poslednjih sto godina… Književni trijumf.“
Ejmi Vilenc
Izvor:
https://www.geopoetika.com/o-knjizi/1825/slobodna
Iz medija:
Engleski izvornik: