Leopold Ranke, “Srbija i Turska u devetnaestom veku”

Nakladnička kuća Akademska knjiga iz Novog Sada objavila je 2019. obnovljeno srpsko izdanje knjige Leopolda von Rankea “Srbija i Turska u devetnaestom veku” (“Serbien und die Türkei im neunzehnten Jahrhundert”, preveo s njemačkog Stojan Novaković, 680 str.).

 

Leopold Ranke se istorijom Srba bavio tokom celog života. Кnjigu Srpska revolucija posvećenu Prvom i Drugom srpskom ustanku, objavio je 1829, na početku stvaranja svog gromadnog istoriografskog dela. Proširio ju je i iznova štampao 1844. godine. Potom je, pod kraj života, svodeći račune, sazrelih znanja i sređenih iskustava, objavio njeno treće izdanje, skoro dvostruko obimnije od prethodnih, pod naslovom Srbija i Turska u devetnaestom veku (1879).Uvodna poglavlja u knjizi Srbija i Turska u devetnaestom veku, posvećena starijoj istoriji, običajima i kulturi Srba, zajedno sa novim delom o istoriji Srbije do sticanja nezavisnosti (1878), učinili su ovu knjigu celovitim i promišljenim pregledom srpske istorije. Кnjigu takvog zamaha srpska istoriografija nije dala još od pojave Istorije raznih slovenskih naroda (1794–1795) Jovana Rajića. Velike sinteze o srpskoj istoriji, zasnovane na pažljivo proučenoj izvornoj građi, pisaće tek Stojan Novaković i, za njim, generacija istraživača koja će stasati početkom XX veka. Srbija i Turska u devetnaestom veku pojavila se na srpskom jeziku 1892. godine, u prevodu Stojana Novakovića.

Delo „oca naučne istoriografije“ preveo je „utemeljitelj savremene srpske istoriografije“. Dočekano je laskavim ocenama i brzo rasprodato. Do danas je postalo bibliografska retkost. Obnovljeno izdanje ove knjige potvrdiće visoki ugled Leopolda Rankea u srpskoj kulturi i, nadamo se, podstaći nova istraživanja i promišljanja srpske istorije.

 

Leopold Ranke (nem. Leopold von Ranke 1795 — 1886) je bio nemački istoričar. Ranke se često smatra utemeljivačem naučne istoriografije i tradicionalne nemačke istorijske škole. U uvodu svog dela Istorija romanskih i germanskih naroda (1495—1535) pod nazivom Prilog kritici starijih istoriografa, Ranke se suprotstavio dotadašnjoj pragmatičkoj istoriji svojom čuvenom tvrdnjom da želi da istraži prošlost onako kako se zaista desila (wie es eigentlich gewesen). Time je on izrazio težnju za potpunom objektivnošću istoričara. Ranke se zaista trudio da u svojim radovima ostane objekivan, u čemu je u velikoj meri i uspeo, ali ipak iz njegovih dela provejavaju konzervativna politička shvatanja i obožavanje apsolutističke pruske države i njenog vojnog despotizma. U državi je Ranke video osnovni predmet istorijskog istraživanja, budući da ju je smatrao originalnom tvorevinom ljudskog duha i božanske promisli. Primat je davao spoljnoj politici u odnosu na unutrašnju. Smatrao je da ustavnost i unutrašnje uređenje jedne države zavise od demonstracije njene moći prema spoljnom svetu, tj. njenim susedima. Za Rankeovo naučno stvaralaštvo i poimanje istorije karakterističan je evropocentričan pogled na svet. On je pod Evropom podrazumevao samo romanske i germanske narode zapadne Evrope, dok je balkanskim i istočnoevropskim narodima dodelio drugorazrednu ulogu zaštitnika Evrope od mongolskih i turskih najezdi. Pa ipak, veoma je cenio srpsku istoriju, što se da videti iz njegove Srpske revolucije i drugih radova koje je pisao na osnovu podataka dobijenih od Vuka Кaradžića. Veliku pažnju Ranke je posvećivao prezentaciji svojih radova. Smatrao je da bi za jedno delo bilo najbolje kad bi imalo i naučnu i umetničku vrednost, ali je ipak prednost davao verodostojnosti kazivanja nego lepoti. Izvršio je veliki uticaj ne samo na nemačku istoriografiju u drugoj polovini 19. pa i u prvoj polovini 20. veka, nego i na istoriografiju drugih evropskih zemalja, pa i Amerike. Кnjigu Srpska revolucija objavio je 1829. godine u Hamburgu, i kasnije još dva dopunjena izdanja, u Berlinu 1844. i u Lajpcigu 1879. Кoristio je tokom pisanja srpske izvore a dolazio je tim poslom i u Srbiju za vreme kneza Miloša. Istraživao je u Požarevcu gde je ispitivao žive svedoke – učesnike događaja.

 

Izvor: https://akademskaknjiga.com/katalog/srbija-i-turska-u-devetnaestom-veku/