Vedrana Adamović i Marina Ljubičić Bogunović, „U borbi rođene: Doprinos žena Kozare Narodnooslobodilačkoj borbi“
Iz štampe je izašla knjiga U borbi rođene: Doprinos žena Kozare Narodnooslobodilačkoj borbi autorki Vedrane Adamović i Marine Ljubičić Bogunović. Ovu publikaciju su izdali Muzej Kozare u Prijedoru, Nacionalni park Kozara, Arhiv Republike Srpske i Udruženje arhivskih radnika Republike Srpske. Autorke su zaposlene u muzejskim ustanovama u Prijedoru, tačnije, Vedrana Adamović kao muzejski savjetnik u Muzeju Kozare, te Marina Ljubičić Bogunović kao viši kustos Memorijalnom muzeju na Mrakovici. Recenzije potpisuju dr Vladan Vukliš (Arhiv Republike Srpske, Banjaluka) i msr Sandra Lukić (Univerzitet u Banjoj Luci, Filozofski fakultet).
U nastavku donosimo izvode iz recenzija.
Msr Sandra Lukić: „Monografija je utemeljena na bogatoj arhivskoj građi iz fondova Arhiva SANU, Arhiva Jugoslavije, Arhiva Vojnoistorijskog instituta, Arhiva Memorijalnog muzeja na Mrakovici, Arhiva Muzeja Kozare i Arhiva Republike Srpske. Neobjavljena arhivska građa dopunjavana je saznanjima iz bogate periodike, literature, elektronskih izvora i dokumentarnih filmova, privatnih porodičnih fondova kao i brojnim razgovorima sa relevantnim sagovornicima. Rukopis monografije sadrži 239 stranica teksta koji je podijeljen u nekoliko velikih cjelina, uz uobičajeni predgovor, uvod, spisak izvora i literature, zaključak i bogate priloge koji se odnose na imena poginulih i preživjelih žena u Narodnooslobodilačkoj borbi. Monografija Vedrane Adamović i Marine Ljubičić Bogunović predstavlja veoma važno istorijsko svjedočanstvo o promjeni uloge žena u periodu i nakon Drugog svjetskog rata. Autorke su uspjele da osvijetle ovaj istorijski period dajući nam brojne nove istorijske podatke i upoznajući nas sa hrabrim ženama čija je uloga uglavnom, uz rijetke izuzetke, bila zanemarena u dosadašnjim istraživanjima. Monografija U borbi rođene imala je za cilj i uspjela je da otme od zaborava hrabre žene Kozare i njihova djela, te predstavlja izuzetan prilog našoj kulturi sjećanja i pamćenja na Kozaru, koja je sinonim za stradanje srpskog stanovništva u Drugom svjetskom ratu.“
Dr Vladan Vukliš: „Sa jedne strane, istraživanja o ženskoj ulozi u istoriji i dalje su nesrazmjerna težini te uloge. Ali ona postoje i njihov broj se povećava, zahvaljujući savjesnom radu istoričarki i naučnica srodnih disciplina. Sa druge strane, veći problem predstavlja opšte stanje istoriografskih istraživanja, koja ne samo što ne polaze iz rodne perspektive (jer sva to i ne mogu da čine, već se širokom lepezom tema moraju baviti i iz drugih uglova), nego rodno pitanje slabo, ili pak uopšte ne uključuju u stvaralački proces. Samim tim, naučni rezultati reprodukuju matricu rodne neravnopravnosti, prikazujući ženu uglavnom na takav način i u takvim ulogama kakve im je muški svijet pripisivao. Istorijski izvori, uostalom, reflektktuju sve nesrazmjere, kako kulturološke ili klasne, pa tako i rodne. Stoga je izazov istraživanja iz rodne perspektive utoliko teži, a njegove mogućnosti su manje vidljive. Ipak, istorija ne teče pravolinijski. Njena konvulzija kroz okupaciju i revoluciju 1941–1945. izbacuje ženu naprijed kao subjekta istorije. Žene svoju energiju, tijela i um ugrađuju u istorijski proces kao nikada do tada, ostavljajući, ujedno, pisane i materijalne tragove svoje borbe i svojih stradanja. Zato je Narodnooslobodilačka borba za savremenu istoriju naše žene možda nulta tačka od koje istraživanja mogu da idu unaprijed ili unazad kroz vrijeme, ali uvijek u dispoziciji prema njoj samoj, kako u refleksivnom, tako i u heurističkom smislu. Žena je živjela i prije i poslije, ali je tada rođena, kroz borbu, kao istorijski subjekt. Svoje prošlosti se sjećala i svoju budućnost je propovijedala kroz fokalnu tačku rata i revolucije. Autorke ove knjige su to shvatile, dajući svom djelu najprikladniji mogući naslov.“
Izvori:
https://historiografija.ba/article.php?id=2187