Hannes Grandits, „Kraj osmanske vladavine u Bosni. Suprotstavljena djelovanja i imperijalna prisvajanja“
Udruženje za modernu historiju je objavilo knjigu pod naslovom Kraj osmanske vladavine u Bosni. Suprotstavljena djelovanja i imperijalna prisvajanja autora Hannesa Granditsa.
Ova knjiga je usredsređena na kraj četiri stoljeća duge osmanske vladavine u Bosni i Hercegovini 1870-ih godina. Nakon predstavljanja regiona i političkog duha kasnih 1860-ih i ranih 1870-ih, knjiga detaljno istražuje dramatične godine koje su počele u ljeto 1875. godine, kada je izbijanje nasilnih nemira u istočnohercegovačkom regionu na granici s Crnom Gorom dovelo do ogromne izbjegličke katastrofe. Studija prati iznenađujuću dalju političku i društvenu dinamiku do ljeta i jeseni 1878. godine, kada je Habsburška vojska konačno izvršila invaziju na Bosanski vilajet i preuzela kontrolu nad pokrajinom – ali tek nakon mjeseci borbe protiv masovnog otpora lokalnog stanovništva diljem pokrajine.
Ova se knjiga ne može posmatrati izdvojeno iz šire političke dinamike, koja je također konstantno prisutna u ovoj studiji, onako kako se odvijala. Međutim, kao što ova knjiga pokušava pokazati, teško da se mogu razumjeti često kontradiktorni efekti te šire političke dinamike bez udubljivanja u složene lokalne racionalnosti i ograničenja na djelovanje aktera koji su u njih uključeni.
Knjiga Kraj osmanske vladavine u Bosni namijenjena je posebno studentima, nastavnicima i istraživačima kasne osmanske i bosanske historije.
„Autor je ovom knjigom dao doprinos i slojevitom pogledu na dešavanja u Bosni. U njegovom tekstu Bosna kao cjelina nije zemlja potpuno svladana haosom, nasiljem i nepovjerenjem, bez sumnje karakterističnim pojavama za područja obuhvaćena ustankom i kontraustaničkim akcijama vladinih i provladinih snaga, već u njegovom tumačenju, na većini bh prostora, i pored postojanja saznanja o ustanku i tenzijama u vezi s njim, ljudi različitih konfesija relativno normalno žive, komuniciraju i privređuju. Kako bi objasnio dinamiku događaja u ustanku od njegove rane faze do kraja, te razbio predrasude o nepromjenjivosti ciljeva aktera, grupa i organizacija koje su imale utjecaja na dešavanja u Bosni, Hannes Grandits prihvata i dokazuje tezu sociologa Norberta Eliasa po kojoj je sve manje moguće kontrolirati tok nekog događaja ukoliko broj nezavisnih sudionika u njegovom političkom oblikovanju raste. U tom smislu je možda najbolji primjer ranija pogrešna percepcija nepromijenjenosti austrougarske težnje za dobijanjem Bosne koju Hannes Grandits dekonstruira primjerima saradnje osmanskih i austrougarskih vlasti na repatrijaciji izbjeglica i pacifikaciji zemlje“. (Edin Radušić, profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu).
„Hannes Grandits se u ovoj knjizi bavi periodom od hercegovačkog ustanka 1875. do austrougarske okupacije Bosne 1878. godine. On nudi novu interpretaciju posljednjih godina osmanskog doba u Bosni, koristeći impresivan broj arhivskih izvora i oslanjajući se na izvanredno poznavanje sekundarne literature. Uspješno ovladavanje tako velikim korpusom omogućava mu da razvije višeslojnu analizu i da rekonstruiše složene interakcije između lokalnih, državnih i međunarodnih aktera. Grandits predlaže novo tumačenje tih burnih godina, a posebno se suprotstavlja ideji o direktnom i neizbježnom prelazu od hercegovačkog ustanka ka austrougarskoj vojnoj okupaciji. Opširnije, Granditsov rad predstavlja majstorsku rekonstrukciju razvoja „Istočnog pitanja“ od 1875. do 1878. godine. On dovodi u pitanje opšte prihvaćene ideje i nudi nove perspektive za razumijevanje društvene i političke stvarnosti jugoistočne Evrope prije i poslje 1878. godine kao historijske prekretnice“. (Xavier Bougarel, istraživač u Centru za turske, osmanske, balkanske i srednjoazijske studije u Parizu)
Hannes Grandits je profesor Historije jugoistočne Evrope na Univerzitetu Humboldt u Berlinu (Njemačka). Doktorirao je na Univerzitetu Karl Franzens u Grazu (Austrija) 1996. sa temom Familie im kroatischen Dorf – Zum Wandel des Alltagslebens im Turopolje und an der Save (18. – 20. Jhdt.) i habilitirao 2006. na istom Univerzitetu sa temom Macht und Lojalität in der spätosmanischen Gesellschaft. Das Beispiel der multikonfessionellen Herzegowina (ova je knjiga prevedena na bosanski jezik i pod naslovom Multikonfesionalna Hercegovina. Vlast i lojalnost u kasnoosmanskom društvu objavljena 2014. u izdanju Instituta za istoriju u Sarajevu).
Izvor:
Historiografija.ba
https://historiografija.ba/article.php?id=1798
Intervju o knjizi
https://historiografija.ba/article.php?id=1802
Predavanje o knjizi