Heinrich Mann, „Profesor smeće. Ili kraj jednog tiranina“ (S njemačkoga preveo Dubravko Torjanac)
Protagonista romana, gimnazijskog profesora Raata, povučenog pedesetsedmogodišnjeg udovca, generacije učenika zbog njegovih tiranskih odgojnih metoda sa zlobnom nasladom, ne samo potajice nego i izravno u lice, zovu Unrat – to jest Smeće. On je konzervativac pruskoga tipa, zainteresiran za očuvanje postojećeg, zagovornik autoriteta Crkve i čvrste sablje, koji svaki ulazak u učionicu koristi kao priliku za moraliziranje i obračun s učenicima.
Nakon što u sastavku jednoga nepokorivog učenika, Lohmanna, pročita lascivnu “Zakletvu na vjernost uznositoj umjetnici gospođici Rosi Fröhlich”, započinje bjesomučnu potragu za svratištem gdje ona nastupa ne bi li na djelu očijukanja ulovio rečenoga i još dvojicu njegovih kompanjona iz desetog razreda. Međutim kobni će susret toga prosvijećenog despota i fatalne kabaretske pjevačice s vremenom uroditi njegovom opsjednutošću i glorificiranjem “umjetnice”, spremnošću da prokocka svoj status i karijeru kako bi se prepustio strastvenoj vezi s plesačicom koju, zaluđen, posesivno veže uza se radi ostvarenja svojih osvetoljubivih nakana.
Prateći postupnu, ali radikalnu moralnu preobrazbu jednoga profesora u “otpadnika od vjere i ćudoređa”, opasnoga za druge i odgovornog za propast grada, u onoga koji počinje zagovarati etička pravila znatno različita od onih običnog filistra i prakticirati ih na anarhističan način, Heinrich Mann finim skalpelom, s dozom jetkog humora, secira građansku hipokriziju i servilnost njemačkog društva s početka XX. stoljeća. No roman više, i neovisno o tome, čitatelja suočava s vječnim problemom nepomirljivosti čovjekova razuma i burnih strasti, ljubavi i mržnje razvijenih do grozničavosti, slobodoumlja i pomame za razaranjem…
Heinrich Mann (1871-1950), njemački romanopisac i esejist. Za Prvoga svjetskog rata prosvjedovao je protiv njemačkog šovinizma i militarizma te zahtijevao političku odgovornost intelektualca. U Vajmarskoj Republici zauzimao se za demokraciju i ljevičarske ideje. Nakon svoga prvoga, socijalnokritičkog romana U zemlji dembeliji (Im Schlaraffenland, 1900) pisao je romane koji se odlikuju ekspresionističkim stilom te koji na satirički način tematiziraju život malograđana u njegovu rodnom Lübecku i ukazuju na socijalne probleme ondašnjega njemačkog društva: Božice ili tri romana vojvotkinje Von Assy (Die Göttinen oder Die drei Romane der Herzogin von Assy, 1902-1903), Profesor Smeće ili kraj jednog tiranina (Professor Unrat oder Das Ende eines Tyrannen, 1905), Između rasa (Zwischen den Rassen, 1907), Mali grad (Die kleine Stadt, 1909), Podanik (Der Untertan, 1918), Majka Marie (Mutter Marie, 1927), Eugenija ili građansko doba (Eugenie oder die Bürgerzeit, 1928), Velika stvar (Die grosse Sache, 1930). Nakon dolaska nacista na vlast 1933. emigrirao je u Francusku, zatim u SAD, gdje je aktivno zastupao antifašistički program. U emigraciji je napisao veliki povijesni roman u dva dijela: Mladost kralja Henrika IV. (Die Jugend des Königs Henri Quatre, 1935) i Zrelo doba kralja Henrika IV. (Die Vollendung des Königs Henri Quatre, 1938). Pred smrt dovršio je roman Primanje u visokom društvu (Empfang bei der Welt, 1950).
Pročitaj početak knjige:
SLAVNI ROMAN HEINRICHA MANNA
Upravo smo objavili roman Profesor smeće, djelo Heinricha Manna po kojem je snimljen slavni film Plavi anđeo!